DERDE BIBLIOTHEEK IN ‘ZUID’? LOKAAL ZAANS PLEIT VOOR DE EERSTE BIBLIOTHEEK IN ZAANSTAD MIDDEN!

Op 11 april heeft de gemeenteraad gesproken over plannen voor Huis van de Wijk in Poelenburg, waar ook ruimte voor een bibliotheek wordt voorgesteld. Dit terwijl er in Zaandam en Oostzaan reeds twee bibliotheken aanwezig zijn, beiden goed bereikbaar vanuit Poelenburg.
De situatie zou er als het aan het college ligt er als volgt uit komen te zien:

 

Bron: google earth

 

Lokaal Zaans ziet liever een bibliotheek centraal in Zaanstad komen zoals bijvoorbeeld Zaandijk en dit te financieren uit de besparing van nóg een bibliotheek in Zaanstad zuid. We gaan hiermee aan de slag, wordt vervolgd!

Bron: NHD

Update: hieronder kunt u de door ons gestelde vragen en antwoorden teruglezen:

.1. Kostprijs dekkende huur: in beantwoording op vragen van mevrouw Vink en mevrouw Kingma is op 10 april door de gemeente gesteld dat de kostprijs dekkende huur het restant van de bruto investering dekt, welke niet gedekt is uit bestaande middelen.
De huur dekt dus niet alle kosten, is de formulering ‘ kostprijs dekkende huur’ dan wel correct? Een kostprijsdekkende huur dekt immers alle kosten van vastgoed, inclusief verwerving, exploitatie, rente en inflatie. Nu is er dekking nodig vanuit bijvoorbeeld het investeringsfonds.

‘Kostprijs dekkende huur’ is een term binnen de gemeente (vastgoed) voor de overgebleven netto investering (bruto investering minus subsidies of eigen bijdragen) die moet worden afgedekt door huurinkomsten.

Met deze huurinkomsten dekt de gemeente o.a. de kapitaallasten (rente en afschrijving van de netto investering), onderhoud casco (eigenaarsonderhoud), verzekering casco, OZB (eigenaarsdeel) etc.

.2. In dezelfde mail is door de gemeente gesteld dat de gemeente er redelijk zeker van dat de huuropbrengsten er komen. Welke zekerheden heeft u dat deze huuropbrengsten er daadwerkelijk komen? Denk bijvoorbeeld aan intentieverklaringen, liggende afspraken enz.

Het is redelijk zeker omdat er partners in HvdW komen die ofwel van de gemeente zelf zijn, ofwel sterk gesubsidieerd worden door de gemeente. Na het besluit van de raad worden vestigingsovereenkomsten getekend met de partners (toekomstige huurders).

Deze vestigingsovereenkomsten worden uiteindelijk weer omgezet in huurovereenkomsten (tussen partners en gemeente) en serviceovereenkomsten (tussen partners en serviceorganisatie).

.3.Op pagina 6 van het raadsvoorstel staat het volgende:

‘In het geval dat er geen middelen beschikbaar zouden komen vanuit het Rijk, ligt een nieuwe bestuurlijke afweging voor de hand met betrekking tot de invulling van de vierkante meters van het HvdW. Het College komt in dat geval een met een nieuw voorstel naar de Raad.’

In het Zaanstad beraad van donderdag 11 april jl. zei de portefeuillehouder echter (om en nabij op 1 uur 49 minuten van de registratie) dat wanneer het geld vanuit het rijk niet komt, het college niet bang is dat het college de ruimte maatschappelijk niet in kan vullen en dat het college het risico wel durft te nemen. Dit impliceert dat het college sowieso deze ruimte wil realiseren zonder nieuw voorstel. Dat strookt niet met de onderliggende stukken, de vraag is dus, wat is nu waar?

We verwijzen hiervoor naar pagina 6 van het Raadsvoorstel. Onder het kopje ‘risico’s behorende bij dit voorstel’ staat:

“Het tekort van de businesscase Bibliotheek in het HvdW moet worden afgedekt met toekomstige inkomsten vanuit Rijk. We gaan uit van een toekomstig structurele extra baat van ongeveer € 0,6 mln., op basis van publicaties van het Rijk over deze maatregel. Dit is gebaseerd op 1% van het toegezegde budget. 1% is voor Zaanstad een logische inschatting gebleken. Met dit bedrag verwacht Zaanstad het tekort van de bibliotheek in HvdW af te dekken. Over de extra toekomstige baat van het Rijk is nog geen 100% zekerheid, omdat de beschikking er nog niet is. Met dit besluit loopt de gemeente Zaanstad een risico van max. € 0,5 mln. per jaar. In het geval dat er geen middelen beschikbaar zouden komen vanuit het Rijk, ligt een nieuwe bestuurlijke afweging voor de hand met betrekking tot de invulling van de vierkante meters van het HvdW. Het College komt in dat geval een met een nieuw voorstel naar de Raad. Dat betreft het zoeken naar een alternatieve dekking (waarbij alle relevante portefeuilles worden betrokken) of er kan een andere maatschappelijke functie in de plaats komen van de bibliotheek, tenzij de huur- en servicekosten overeenkomsten reeds zijn getekend dan wel de overige partners in HvdW onevenredige schade op lopen. Dit alles zal meegenomen moeten worden in een wijzigingsbesluit met betrekking tot de invulling.”

.4. Wat zijn de financiële gevolgen als HvdW 1.600m2 krijgt zonder bibliotheekfunctie, zowel qua investering als exploitatie?

Bij het tenderen voor 1.600 – 1900 m2 (zonder Bieb) leidt dit niet tot financiële consequenties omdat de bijbehorende (bruto) investering ook daalt. De verwachting is dat de exploitatie sluitend kan zijn zonder Bieb. Echter, bij het verminderen van de meters ontstaan er ruimteproblemen bij alle organisaties. De combinatie van Bieb, buurthuis en de andere organisaties geeft de mogelijkheid tot multifunctioneel en optimaal gedeeld ruimtegebruik (ontmoetingsruimtes, spreekkamers, werkplekken, activiteitenzalen, enzovoorts). Als de Bieb niet in het HvdW komt, dan kan het ruimtelijke concept met al het multifunctionele gebruik niet worden gerealiseerd, waardoor organisaties hun werk niet goed kunnen uitvoeren.

.5.De indicatie is dat het geld voor de exploitatie van de bibliotheek vanuit het rijk komt. Zou u dit kunnen verhelderen? Om welke regeling gaat dit? Graag meer informatie hierover, inclusief eventuele termijn waarover dekking wordt gegeven.

Om het bibliotheeknetwerk te versterken, stelt het Rijk vanaf 2025 € 54 miljoen structureel beschikbaar. Hier staat tegenover dat de huidige gemeentelijke bevorderingstaak voor bibliotheken wordt omgezet in een zorgplicht. Gemeentes krijgen straks structureel meer middelen van het Rijk voor bibliotheken, maar hebben dan ook een zorgplicht ten aanzien de lokale bibliotheekvoorzieningen. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) werkt nu verder aan de wet- en regelgeving die zij naar alle waarschijnlijkheid na de zomervakantieperiode in consultatie brengen. De planning er op is gericht het wetsvoorstel begin 2025 bij de Tweede Kamer in te dienen.

In aanloop naar de wetswijziging heeft het Rijk de afgelopen periode via SPUKs al extra middelen beschikbaar gesteld. Zaanstad heeft middels 2 SPUK-aanvragen in totaal € 660.000 aan aanvullende middelen binnengehaald (waarvan € 440.000 wordt ingezet voor het HvdW). (zie ook vraag 6)

Op dit moment werkt OCW aan een Decentralisatie Uitkering (DU) om het beschikbare bedrag van € 54 miljoen onder de gemeenten te verdelen. OCW streeft ernaar om de voorwaarden, de termijn en de hoogte van de DU bekend te maken in juni 2024. Na deze DU worden de beschikbare middelen structureel toegevoegd aan de algemene uitkering van het gemeentefonds.

.6.Zou voor een eventuele bibliotheek in Zaandijk ook deze gelden vanuit het rijk beschikbaar gesteld kunnen worden? Zo ja, heeft een eventuele realisatie van een een bibliotheek in het Huis van de Wijk hier invloed op?

Het Rijk heeft bij de toekenning van de SPUKs onder meer gekeken naar de fysieke afstand tot bibliotheekvestigingen en naar de maatschappelijke opgaven waar een gemeente mee te maken heeft, zoals inwoners met een hoog risico op onderwijsachterstand en een groot aandeel laaggeletterdheid. Vanuit die lijn is het logisch een aanvullende bibliotheekvestiging in een wijk te plaatsen waar de behoefte het grootst is. Eén van de twee toegekende SPUKs (€ 440.000) is bedoeld voor een nieuwe vestiging in het HvdW. Deze middelen kunnen niet zomaar ingezet worden voor een vestiging elders. De voorwaarden die gesteld worden bij de DU en de structurele middelen zijn nog niet bekend. De andere SPUK (€ 220.000) wordt ingezet op de twee huidige vestigingen.

.7.De dekking van het project komt uit twee regiodeals, zou u deze toe willen lichten?

In de Regio Deal ZaanIJ en de Regio Deal ZaanIJ Groen en Meedoen is respectievelijk een investering van 2,2 miljoen en 1 miljoen opgenomen voor het realiseren van het Huis van de Wijk in de pijler “Ontplooiingskansen”. De Regio Deals richten zich op het versterken van vertrouwen van inwoners door het op korte termijn doen van zichtbare investeringen in hun directe leefomgeving.

.8.Worden de kosten voor de garantstelling voor de bibliotheek in rekening gebracht? Zo niet, waar worden deze kosten uit gedekt?

Er zijn geen (directe) kosten verbonden aan de garantstelling. Wel kan de garantie leiden tot financiële consequenties voor de gemeente in de eerste 5 jaar van het bestaan van het HvdW, indien de Bieb niet uitkomt met de begrote financiële middelen (incl. de structurele bijdrage Rijk). De exploitatiebegroting Bieb HvdW is gezamenlijk opgesteld door de gemeente en de Bieb, mede op basis van de ervaringen in de vergelijkbare vestiging Bieb in Zaanstad Noord. Desondanks kunnen de kosten en inkomsten in de aanloopperiode niet exact worden ingeschat. De Bieb heeft deze garantstelling nodig om zich te kunnen vestigen in het HvdW en om de continuïteit van de bestaande vestigingen te waarborgen. In de vestigingsovereenkomst met de Bieb wordt afgesproken dat er geen garantie geldt bij onzorgvuldig handelen of nalatigheid van de Bieb.

 

Vervolgens zijn deze vervolgvragen gesteld, gepresenteerd met beantwoording:


.1. U stelt dat kostprijsdekkende huur binnen de gemeente gezien wordt als huur voor de overgebleven netto investering. Worden hiermee de kapitaalslasten voor het gehele gehuurde afgedekt of de kapitaalslasten  exclusief het deel waarvoor subsidie of een eigen bijdrage voor is ontvangen?

Met de huur worden de gehele kapitaallasten afgedekt behorende bij de netto investering (€ 3,5 mln.).

.2. De in uw antwoord gestelde toekomstig verwachte baten van € 0,6 miljoen per jaar zijn de totale extra baten die Zaanstad kan ontvangen. Dit bedrag wordt bijna geheel toegewend voor de bibliotheek in zuid. Betekend dit dat voor een eventuele bibliotheek elders in de stad er extra structurele exploitatiedekking gevonden moet worden, dus niet vanuit de rijkssubsidie voor het versterken van het bibliotheeknetwerk?

Zaanstad heeft op dit moment twee bibliotheekvestigingen. Met de Bieb in het HvdW komt hier een derde vestiging bij. De kans dat de rijkssubsidie financiële ruimte zal bieden voor nóg een volwaardige bibliotheekvestiging wordt op dit moment als klein ingeschat. Het gaat bij het versterken van het bibliotheeknetwerk niet alleen om het toevoegen van nieuwe vestigingen, maar ook om het versterken van bestaande bibliotheken, zodanig dat daar alle 5 de functies uit de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob) uitgevoerd kunnen worden.

.3. Bestaat het risico dat Zaanstad geen recht heeft op een toekomstige bijdrage uit voorgenoemde rijk financiering? De achtergrond van deze vraag is als volgt. Als je geografisch naar Zaanstad kijkt, zou een bibliotheek centraal in Zaanstad het meeste effect hebben om de gemiddelde reisafstand naar een bibliotheek te doen afnemen. Het is plausibel dat er voorwaarden gesteld worden aan de rijkssubsidie, gericht op het maximaal toegankelijk maken van een bibliotheek voor alle inwoners van een gemeente.

Er zijn op dit moment geen indicaties dat bepaalde gemeentes uitgesloten worden van de aanvullende de rijksfinanciering, of dat er een afstandscriterium gehanteerd zal worden bij de toekenning van de middelen.

Leave A Comment

All fields marked with an asterisk (*) are required